Als mensen relatieproblemen hebben, dan zie je vaak dat er sprake is van een ongezonde symbiotische relatie. Dit kan voorkomen in een liefdesrelatie, maar ook een ouder-kind relatie, vriendschapsrelatie of werkgever-werknemer relatie.
Een voorbeeld van een gezonde symbiotische relatie is die van een moeder en een baby. De baby is afhankelijk van de moeder als het gaat om (borst)voeding, bescherming, (lichaams)warmte en verzorging. In deze zin heeft de baby de moeder nodig. De baby kan in deze fase alleen nog maar ‘zijn’. Als de moeder psychisch gezond is ervaart ze alleen al de aanwezigheid van de baby als bron van vreugde. Deze onderlinge relatie of verbinding levert voor allebei voordeel op. Ze zijn verbonden in een gezonde symbiose.
Als we volwassen zijn en in relatie, zoeken we vaak nog steeds bij de ander naar die behoeftebevrediging, geborgenheid, veiligheid, warmte en liefde, die we als baby feitelijk nodig hadden. We kunnen inmiddels voor onszelf zorgen, zelf aan voeding komen en voor bescherming en veiligheid zorgen. Toch is er vaak dat kind-deel in ons die deze behoefte door een ander wil laten vervullen. We zeggen dan: ‘Ik heb je nodig. Ik kan niet zonder jou. Ik voel me zo alleen als jij er niet bent. Ik mis je. Jij moet mij gelukkig maken. Ik zal jou gelukkig maken. Wij proberen elkaar gelukkig te maken.’
Met een ongezond symbiotische relatie wordt dan bedoeld: totaal versmolten. In deze relatie is de balans in geven en nemen verstoord. De verstrikking in de machtsdriehoek (almacht, onmacht, machtstrijd) is voelbaar. De eigen identiteit is nauwelijks bewust. Afhankelijkheid en onzelfstandigheid is het gevolg. Kenmerken zijn: Je gaat dan denken voor de ander, invullen voor de ander, je gaat uit van het leven van de ander en je bent hier niet bewust van. Je levert jezelf feitelijk uit aan die ander. Je gaat compleet op in die ander en weet niet meer waar je eigen grenzen zijn. Je maakt jezelf volledig afhankelijk van de ander en je verlaat je helemaal op die ander. Je parasiteert in wezen op het geluk van de ander.
Als die ander wegvalt door een relatiebreuk, voel je je geamputeerd, verscheurd, leeg, hulpeloos en alleen. Te zeer was je afhankelijk van de ander voor de invulling van je levensgeluk. Je leunde zwaar op de ander en als die persoon dan wegvalt of weggaat, val jij om. Er zit een energiezuigende kracht, een claim, een eisen, een grijpen en overspannen en onredelijke verwachting in deze relaties, die ongezond is. Je maakt een ander verantwoordelijk voor jouw geluk.
Het is heilzaam om bewust te worden van deze verbinding die niet meer een ‘band’ is, maar eerder een ‘halsband’. Je legt elkaar onbewust aan de ketting bij elkaar. Letterlijk stroomt je levensenergie weg in een bodemloze put. Je kunt het feitelijk voelen in je lichaam door hartkloppingen, onrust, concentratieproblemen, een gevoel van niet geaard zijn.
Bewustzijn van dit patroon kan er voor zorgen dat je meer en meer op je eigen zijnsbodem gaat staan en vanuit jezelf gaat denken, spreken, kiezen en acteren in plaats vanuit je partner, kind of collega. Dat je stopt met ‘dweilen’ en stopt je te verliezen in de ander. Je leert je grenzen aan te geven en ‘dicht bij jezelf’ te blijven.
De energie die je bij de ander hoopt af te tappen, kun je alleen maar aan jezelf geven door de bron met levensenergie in jezelf aan te boren.
Als je je niet langer identificeert met je huwelijk, liefdesrelatie of je kinderen, je vriendschappen, je baan, je financiële zekerheid, je woonplek, je lichaam en (on)gezondheid, je hobby’s, je uiterlijk: Wie blijft er dan over? Wie staat er dan op? Hoe kun jij dan je leven als vreugdevol, zinvol en vervullend ervaren?
Tijd alleen doorbrengen is belangrijk om er achter te komen wie je werkelijk bent als alles weg zou vallen. Jezelf definiëren en de vraag stellen: Wie ben ik? Wie ben ik in essentie? Wat is onveranderlijk in mij? Wil ik bewust zijn?
Als je herinnert wie je werkelijk zelf bent en ten diepste een eenling, een individu, een onverdeeld persoon bent, met een eigen levensinvulling en unieke talenten en missie, dan kun je in alle vrijheid, zonder claim een geestelijk volwassen en gezonde symbiotische relatie aangaan. Gezond symbiotisch in de zin van elkaar uitdagen én ondersteunen, elkaar beminnen én vrijlaten, elkaar vasthouden én laten gaan in vertrouwen, elkaar stimuleren tot goede resultaten én de ander de ruimte geven om het op de voor hem/haar juiste tijd en manier te doen. Dan kies je voor elkaar omdat je dat graag wilt, niet als overlevingsstrategie.
Dan kun je zeggen: ‘Ik heb je niet nodig EN het is fijn om bij je te zijn.’
Jacqueline de Weerd