Voel
Wanneer licht, lief en leven,
niet meer waar lijken te zijn
Wanneer je hart wordt overmand
door een stormvloed aan pijn
Blijf dan kijken, neem het op
Geef je over, kijk het aan
Muur doorbreken, nieuwe stap
Omarm het stevig en blijf staan
En weet! Je bent geliefd
Duizend armen om je heen
Pak ze vast, maak ze eigen
Zij dragen je er doorheen
Voel! wat er te voelen valt
Weet! het komt wel goed
Geloof! in licht en liefde
Dan wordt het leven zachtjes zoet
Deborah Aimee
—
Emoties zijn belangrijk. Ze verschaffen je informatie over jezelf en de wereld, en vooral over de kwaliteit van je bestaan. Emoties zijn boodschappers. Emotionele openheid ontstaat door het vermogen tot oordeelloos waarnemen van je emoties, hoe die ook zijn. Dat is behoorlijk lastig, want het oordelen over emoties zit bij de meeste mensen diep ingebakken in hun gewoontepatronen, en verbonden met allerlei taboes en zogenaamd wenselijk gedrag.
Emotionele openheid gaat niet over het hebben van de ‘juiste’ gevoelens, en ook niet over het vermijden van ‘verkeerde’. Integendeel, want er zijn geen goede of verkeerde emoties en gevoelens. Emoties en gevoelens zijn gewoon wat ze zijn. Ze dienen zich ongevraagd aan, net zoals het weer.
Hoe moet je daar dan mee omgaan?
Als je in staat en bereid bent de toestand van je gemoed oordeelloos te bezien, vanuit de positie van de innerlijke getuige, vanuit je ‘plaats van rust’, kun je in vrijheid kiezen of je een emotie of een gevoel wel of niet tot uiting brengt, dus deel van je gedrag maakt. Daar gaat het om. Dat is wat te leren valt.
Je kunt bijvoorbeeld verliefd zijn. Dat is niet in zichzelf goed of kwaad.
Je kunt bijvoorbeeld jaloers zijn. Dat is niet in zichzelf goed of kwaad.
Je kunt bijvoorbeeld boos zijn. Dat is niet in zichzelf goed of kwaad.
Het gaat erom dat je die toestand van je gemoed eerst in alle openheid durft waar te nemen en te erkennen, welke die ook is. Alleen als je zo oordeelloos naar de toestand van je gemoed kunt kijken, ontstaat er vrijheid om te besluiten of je daar wel of niet iets mee doet.
Emotionele openheid betekent dus enerzijds dat je de gesteldheid van je gemoed oordeelloos kunt waarnemen, en anderzijds dat je in vrijheid kunt besluiten of je daar wel of niet naar handelt.
Emotionele openheid is dus niet het ongeremd uiten van alle emoties, zoals nog wel eens gedacht wordt. De kans is zelfs dat je daardoor een slaaf wordt van elke luim die zich toevalligerwijs aandient.
Geen enkele emotie geeft je ergens recht op. Je kunt dus niet zeggen: ik voel dat zus of zo, dus heb ik hier of daar recht op. Dat heet gewoon dwingelandij.
Er bestaat veel emotionele censuur. Dat betekent dat op bepaalde emoties een taboe berust. Zo’n taboe behoort vaak bij een ideaalbeeld van de mens. Als je ‘verlicht’ bent hoor je bijvoorbeeld geen boosheid te ervaren. Maar als een emotie om wat voor reden niet erkend wordt, niet respectvol ervaren, en onderdrukt wordt, gaat die emotie onderhuids woekeren. Zo’n emoties wordt giftig en steekt voortdurend zijn kop op, vaak zelfs op zeer ongelegen momenten.
Er is ook emotionele dwang. Ook die hoort bij een ideaalbeeld van de mens. Als je ‘verlicht’ bent hoor je bijvoorbeeld alleen nog maar liefde te ervaren. Je kunt bijvoorbeeld op een verplichte manier almaar liefdevol doen. Maar dat is geen liefde. Dat is doen alsof. En ook doen alsof kan giftig worden, omdat in intermenselijke relaties waarin op een onechte manier lief gedaan wordt, de echte gevoelens de relatie vroeg of laat bruut zullen ontmaskeren.
Wat echt is zal voortdurend het onechte verstoren, omdat het aandacht vraagt, vraagt respectvol erkend te worden.
Spirituele groei betekent dus niet het aanleren van de juiste emoties en het afleren van de onjuiste. Want er zijn geen juiste en onjuiste emoties. Spirituele groei houdt wat emoties betreft in dat je leert er vanuit innerlijke vrijheid naar te kijken. Vanuit die vrijheid kun je besluiten wat je er mee doet. Alle emoties mogen er zijn, mogen ongecensureerd ervaren worden, maar jij besluit welk gedrag je er aan verbindt. Dat is de vrijheid die het resultaat kan zijn van spirituele groei.
Je kunt overigens wel als onderdeel van spirituele groei leren om emoties op een verfijnde manier waar te nemen. Daar kan heel wat in geoefend worden.
En zelfs kun je leren om de toestand van je gemoed in zekere mate zelf te beïnvloeden. Maar dat kan alleen op basis van respect voor wat er op enig moment is, en niet in de vorm van censuur en dwang.
Bram Moerland